دیگبخار یا بویلر (به انگلیسی: Boiler ): عبارت است از یک مخزن بسته که در آن بخار آب جهت استفاده در خارج از آن توسط گرمای ناشی از احتراق سوخت تولید می‌شود. داخل دیگبخار شامل دو بخش طرف آتش و طرف آب است. سطح گرمایی دیگبخار به مجموع کلیه سطوح در طرف آتش دیگبخار گفته می‌شود.
اصل کار دیگ‌های بخار چیست؟
اصول اولیه کار دیگ بسیار ساده و قابل‌درک است. دیگ در اصل یک ظرف بسته است که آب درون آن ذخیره می‌شود. سوخت در کوره سوزانده شده و گازهای داغ تولید می‌کند. این گازهای داغ در تماس با مخزن آب قرار می‌گیرند که گرمای آن‌ها به آب منتقل شده و در نتیجه بخار در دیگ تولید می‌شود. سپس این بخار به توربین نیروگاه حرارتی هدایت می‌شود.
انواع مختلفی از این بویلرها وجود دارند که برای اهداف مختلف مانند راه‌اندازی یک واحد تولیدی، ضدعفونی‌کردن برخی از مناطق، تجهیزات استریل کردن، گرم‌کردن محیط داخلی ساختمان و غیره استفاده می‌شوند. برای مثال، دیگ آبگرم برای تأمین حرارت از طریق آب برای گرمایش ساختمان‌ها و استخرها و تأسیسات، کاربرد دارد. همچنین ممکن است به‌جای آب از روغن و دیگر مایعات استفاده شود. ازدیگ روغن داغ معمولا در مواردی که به حرارت بالا نیاز باشد، استفاده خواهد شد.
انواع دیگ بخار:
به طور عمده دو نوع دیگ موجود هستند که به فایرتیوب و واترتیوب تقسیم می‌شوند. در دیگ فایرتیوب تعدادی لوله وجود دارند که گازهای داغ از آن‌ها عبور کرده و آب، اطراف این لوله‌ها را احاطه می‌کنند. دیگ واترتیوب برعکس دیگ فایرتیوب است. در این دیگ، آب در داخل لوله‌ها گرم می‌شود و گازهای داغ اطراف این لوله‌ها را احاطه می‌کند. این‌ها دو نوع اصلی دیگ‌های بخار هستند؛ اما دیگ‌ها را می‌توان به بسیاری موارد دیگر به شرح زیر تقسیم کرد:
- شکل ظاهری دیگ: افقی یا عمودی
- جنس دیگ: چدنی و فولادی
- شکل انتهایی دیگ: عقب تر و عقب خشک
- فشار کاری دیگ: فشار پایین، فشار متوسط و فشار بالا
- دمای کاری دیگ: دما پایین، دما متوسط و دما بالا
- نوع سوخت مشعل: گاز، گازوئیل، مازوت و چندگانه سوز
- مسیر گازهای احتراق: ۲ پاس و ۳ پاس